In de dynamische wereld van webdesign zijn er enkele principes die de tand des tijds overleven en als fundamenteel worden beschouwd voor het creëren van effectieve en gebruikersvriendelijke interfaces. Deze principes, vaak de ‘laws of UX’ of UX-wetten genoemd, zijn essentieel voor ontwerpers die de interactie tussen gebruiker en product willen optimaliseren.
Deze wetmatigheden vinden hun oorsprong soms ver voor het digitale tijdperk, maar zoals Isaac Newton ooit zei, staan we ‘op de schouders van giganten’. Terug naar het heden; laten we eens duiken in hoe deze wetten zich manifesteren in de digitale wereld van 2025.
Jakob’s Law
Jakob Nielsen’s observatie in 2000 dat gebruikers liefst hebben dat je website net werkt zoals alle andere sites die ze al kennen, suggereert dat websites moeten voldoen aan algemene verwachtingen. Als een website te afwijkend is, kan dit leiden tot verwarring en frustratie, wat weer resulteert in een slechte gebruikerservaring.
Merkspecifieke of speelse ontwerpen, zoals je duidelijk kan zien bij Go Go Candy, kunnen een frisse wind door de digitale ervaring blazen. Toch zijn er bepaalde conventies, zoals de navigatie bovenaan de pagina en het winkelmandje rechtsboven, die je beter respecteert. Deze vertrouwde elementen zijn de pijlers waarop gebruikers steunen en die frustratie kunnen opwekken indien ervan afgeweken wordt, dus het loont om ze intact te laten voor een intuïtieve navigatie.
De website van Go Go Candy
Hick’s Law
De keuzesnelheid is een ander cruciaal aspect. Hick’s Law (William Edmund Hick, 1952) stelt dat hoe meer keuzes er worden geboden, hoe langer het duurt om een beslissing te maken. Slimme ontwerpers verminderen keuzestress door menu’s en interfaces te vereenvoudigen, wat leidt tot snellere besluitvorming en een soepelere gebruikerservaring. Dit principe is vooral belangrijk in e-commerce en formulierontwerpen, waar te veel opties overweldigend kunnen zijn. Zo is het heel belangrijk om vlot te kunnen filteren in productoverzichten, zo vind je snel je hevelrietgetouwen in de weefshop van Weefweelde en zorgt het lerarenplatform van Duik in taal! ervoor dat leerkrachten niet verloren lopen tussen alle informatieve pagina’s voor leerlingen.

Het Aesthetic-Usability Effect
Een opmerkelijk principe binnen UX-design is het Aesthetic-Usability Effect, dat stelt dat gebruikers vaak geneigd zijn om mooiere ontwerpen als gebruiksvriendelijker te beschouwen, zelfs als dat niet noodzakelijkerwijs het geval is. Dit effect toont aan dat esthetiek meer doet dan alleen maar aantrekkelijk zijn; het heeft een functionele waarde door de gebruikerservaring te verbeteren.
Het loont dus ook om trendgevoelig te zijn, omdat trends mee de gebruikservaring beïnvloeden. Aantrekkelijke ontwerpen wekken niet alleen vertrouwen en tolerantie voor eventuele gebruiksmoeilijkheden op, maar kunnen ook leiden tot een hogere betrokkenheid bij het product.
In 2025 blijven ook wij dus experimenteren met visuele aantrekkelijkheid en de nieuwste trends om niet alleen een aangename eerste indruk te geven, maar ook om de algehele gebruikersretentie en -tevredenheid te verbeteren.
Het Zeigarnik effect
Het Zeigarnik-effect, genoemd naar psycholoog Bluma Zeigarnik, onthult dat mensen onafgemaakte taken beter onthouden dan voltooide. Dit psychologische principe kan effectief worden toegepast in webdesign om gebruikersengagement te verhogen. Websites kunnen bijvoorbeeld visuele cues of meldingen gebruiken om gebruikers eraan te herinneren dat ze een activiteit niet hebben afgerond. Dit moedigt hen aan om terug te keren en de taak te voltooien.
Een veelgebruikte toepassing is in online winkelwagentjes, waar items die niet zijn afgerekend, gebruikers aansporen om hun aankoop te voltooien. Door het Zeigarnik-effect te benutten, kunnen ontwerpers de natuurlijke neiging van gebruikers om taken te voltooien aanspreken, wat resulteert in verhoogde betrokkenheid en interactie op de site.

Law of Proximity
Dit Gestaltprincipe stelt dat objecten die dicht bij elkaar staan, door de gebruiker als een groep worden gezien. Dit helpt ontwerpers bij het organiseren van informatie op een manier die de gebruiker intuïtief vindt. Door gerelateerde elementen samen te groeperen, zoals formulierlabels dicht bij de bijbehorende invoervelden, wordt de navigatie door een site of app veel duidelijker en logischer.
Serial Position Effect
Dit effect toont aan dat gebruikers zich de eerste en laatste items in een serie het beste herinneren. Voor UX/UI-ontwerpers impliceert dit dat belangrijke acties of informatie aan het begin of einde van een pagina, lijst of menu geplaatst moeten worden om de zichtbaarheid en het onthouden te verbeteren. Niet voor niets een goede afsluiter van deze nog lang niet complete lijst met wetmatigheden om rekening mee te houden in het design van gebruiksvriendelijke ervaringen!
Conclusie
De laws of UX zijn geen grillen maar fundamenten die de effectiviteit van digitale producten blijven onderbouwen. In een tijdperk waar technologie en gebruikersvoorkeuren in een razendsnel tempo evolueren, bieden deze wetten een consistent kader voor het creëren van doordachte en gebruiksvriendelijke ontwerpen. Door deze principes te integreren, kunnen UX/UI-ontwerpers blijven innoveren binnen de grenzen die zorgen voor een intuïtieve en effectieve gebruikerservaring.
Zo blijven de principes van goed UX-design ook in 2025 de sleutel tot succes voor iedereen die zich bezighoudt met het ontwerpen van digitale ervaringen, zoals wijzelf natuurlijk…
Ook op zoek naar een gebruiksvriendelijke website gemaakt volgens de wetten van de kunst? Dan ben je bij Graviteit in goede handen.
Deze blog werd geschreven door Pieter, een gebruiksvriendelijke nerd die graag websites bouwt en daarbij nooit de UX wetten overtreedt.